اخلاص در نماز (قرآن)خداوند در آیات قرآن به اخلاص در نماز فرمان داده است. در این مقاله آیات مرتبط با اخلاص در نماز معرفی می‌شوند. ۱ - فرمان الهی به اخلاص در نمازاخلاص در نماز، فرمان خدا به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: ۱. قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ.بگو: «نماز و تمام عبادات من، و زندگی و مرگ من، همه برای خداوند پروردگار جهانیان است." ۲. إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ. ۲ - لزوم اخلاص در نمازلزوم اداى نماز، با اخلاص و قصد قربت: ۱. حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ. " در انجام همه نمازها، (به خصوص) نماز وسطی (نماز ظهر) کوشا باشید! و از روی خضوع و اطاعت، برای خدا بپاخیزید ". جمله «قوموا للّه قانتين» ذكر عامّ پس از خاصّ -نماز- و قيد «لله» نشانه اخلاص است ۲. إِنَّ الْمُنافِقِينَ يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا كُسالى يُراؤُنَ النَّاسَ وَ لا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا." و هنگامی که به نماز برمی خیزند، با کسالت برمی خیزند و در برابر مردم ریا می‌کنند و خدا را جز اندکی یاد نمی‌نمایند " ۳. قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ." بگو: «نماز و تمام عبادات من، و زندگی و مرگ من، همه برای خداوند پروردگار جهانیان است." ۴. قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَ أَقِيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ." توجه خویش را در هر مسجد (و به هنگام عبادت) به سوی او کنید! " ۵. إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي." من الله هستم، معبودي جز من نيست، مرا پرستش كن و نماز را براي ياد من به پادار " ۶. وَ ما أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفاءَ وَ يُقِيمُوا الصَّلاةَ وَ يُؤْتُوا الزَّكاةَ وَ ذلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ . "در حالي كه به آنها دستوري داده نشده بود جز اينكه خدا را پرستش كنند با كمال اخلاص، و از شرک به توحید باز گردند، نماز را برپا دارند، و زکات را ادا كنند، و اين است آئين مستقيم و صحيح و پايدار." ذكر «و يقيموا الصلاة» بعد از «ليعبدوا اللّه مخلصين» از باب ذكر خاصّ پس از عامّ است و اخلاص در آن جريان دارد ۷. فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ الَّذِينَ هُمْ يُراؤُنَ. پس واي بر نمازگزاراني كه نماز خود را به دست فراموشي مي‌سپارند آنها كه ریا مي‌كنند. ۲.۱ - عدم اخلاص منافقان در نمازإِنَّ الْمُنافِقِينَ يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا كُسالى يُراؤُنَ النَّاسَ وَ لا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا." و هنگامی که به نماز برمی خیزند، با کسالت برمی خیزند و در برابر مردم ریا می‌کنند و خدا را جز اندکی یاد نمی‌نمایند " ۲.۲ - تفسیر آیهاین جمله وصف دیگری است از اوصاف منافقین و آن این است که وقتی به نماز می‌ایستند اولا به حالت کسالت می‌ایستند و پیدا است که هیچ اشتها و میلی به نماز ندارند و در ثانی همه در صدد آنند که به مردم بفهمانند که ما نمازخوانیم، با اینکه نماز برترین عبادتی است که خدای تعالی در آن ذکر و یادآوری می‌شود و اگر به راستی دلهایشان علقه و محبتی به پروردگارشان می‌داشت و به او ایمان می‌داشت، در توجه به سوی خدا و در ذکر خدا دچار کسالت و سستی نمی‌شدند و عمل خود را به قصد ریا و نشان دادن به مردم انجام نمی‌دادند و در عوض بسیار خدا را به یاد می‌آوردند، آری قلب به هر چه تعلق داشته باشد و خاطر آدمی به هرچه مشغول باشد، دائما به یاد همو خواهد بود. ۳ - اخلاص اصحاب پیامبر صلیاللهعلیهوآلهاخلاص اصحاب پیامبر در نمازهاى خويش: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِيماهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ..." محمد فرستاده خدا است و كساني كه با او هستند در برابر كفار سرسخت و شديد، و در ميان خود مهربانند، پيوسته آنها را در حال ركوع و سجود مي‌بيني، آنها همواره فضل خدا و رضاي او را مي‌طلبند، نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمايان است، اين توصيف آنها در تورات است، و توصيف آنها در انجيل همانند زراعتي است كه جوانه هاي خود را خارج ساخته، سپس به تقويت آن پرداخته، تا محكم شده، و بر پاي خود ايستاده است، و به قدري نمو و رشد كرده كه زارعان را به شگفتي وامي دارد! اين براي آن است كه كافران را به خشم آورد، خداوند كساني از آنها را كه ايمان آورده اند و عمل صالح انجام داده اند وعده آمرزش و اجر عظيمي داده است. " ۲.۲ - تفسیر آیهجمله «يبتغون فضلا من اللَّه و رضوانا» اخلاص آنان را در نماز مى‌رساند. یکی از ویژگیهای یاران پیامبر این است که از نیت پاک و خالص برخوردارند. می‌فرماید:" آنها همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند" (یبتغون فضلا من الله و رضوانا). نه برای تظاهر و ریا قدم بر می‌دارند، و نه انتظار پاداش از خلق خدا دارند، بلکه چشمشان تنها به رضا و فضل او دوخته شده، و انگیزه حرکت آنها در تمام زندگی همین است و بس. حتی تعبیر به" فضل" نشان می‌دهد که آنها به تقصیر خود معترفند و اعمال خود را کمتر از آن می‌دانند که پاداش الهی برای آن بطلبند، بلکه با تمام تلاش و کوشش باز هم می‌گویند خداوندا! اگر فضل تو به یاری ما نیاید وای بر ما! ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۹۶، برگرفته از مقاله «اخلاص در نماز». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۱۱، برگرفته از مقاله «اخلاص در نماز». |